Ο αρχαίος οικισμός βρίσκεται στην Ερημούπολη σε κοντινή απόσταση από το φοινικόδασος του Βάι. Αναφορά στην πόλη γίνεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο, ενώ η ίδρυση της τοποθετείται στους προϊστορικούς χρόνους. Η Ίτανος αναπτύχθηκε οικονομικά και πολιτισμικά λόγω της εξαγωγής πορφύρας, σπόγγων, γυαλικών και αλιευμάτων στην Ανατολή.

Σημαντική ιστορική μαρτυρία αποτελεί η εντοιχισμένη επιγραφή της Μονής Τοπλού, που μας πληροφορεί για το αίτημα της Ιτάνου προς τον βασιλιά́ της Αιγύπτου Πτολεμαίο Φιλομήτωρ το 146 π.Χ., με σκοπό την αντιμετώπιση των εχθροπραξίων της Πραισού εναντίον της. Το γεγονός καταδεικνύει την ισχύ της πόλης και τους ανταγωνισμούς με άλλα σημαντικά κέντρα της Σητείας. Η κατοίκηση της θέσης συνέχισε κατά την βυζαντινή περίοδο και διακόπηκε οριστικά τον 15ο αιώνα.
Στον αρχαιολογικό χώρο σώζεται πύργος οχύρωσης, η ελληνιστική συνοικία, η νεκρόπολη και 3 ναοί παλαιοχριστιανικής περιόδου.